Франчайзинг гэж юу вэ?

Франчайз гэдэг нь бие даасан хуулийн хоёр этгээдийн хоорондын гэрээ эсвэл лицензийг хэлнэ:
• (франчайз эзэмшигч) өөр бизнесийн барааны тэмдэг, худалдааны нэрийг ашиглаж бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд гаргах эрхтэй хувь хүн эсвэл хэсэг бүлэг хүмүүс
• Франчайз эзэмшигчийн үйл ажиллагааны аргыг ашиглаж бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ зах зээлд гаргах эрхтэй франчайз хүлээн авагч
• Франчайз хүлээн авагч нь франчайз эзэмшигчдээ төлбөр төлөх үүрэгтэй
• Франчайз эзэмшигч нь франчайз хүлээн авагчдаа тусламж үзүүлэх эрх үүрэгтэй байдаг.
Франчайз хэмээх үг нь утгын хувьд дундад зууны үеийн Францын „chartres de franchise” гэгдэх зөвшөөрлийн бичгээс гаралтай бөгөөд энгийн утгаараа франчайзинг нь нэг талаас франчайз эзэмшигч (franchisor) нөгөө талаас франчайз хүлээн авагч (franchisee) хоёрын хооронд үүссэн худалдааны гэрээ юм.

Франчайз гэдэг нь бие даасан хуулийн хоёр этгээдийн хоорондын гэрээ эсвэл лицензийг хэлнэ:
• (франчайз эзэмшигч) өөр бизнесийн барааны тэмдэг, худалдааны нэрийг ашиглаж бүтээгдэхүүн үйлчилгээг зах зээлд гаргах эрхтэй хувь хүн эсвэл хэсэг бүлэг хүмүүс
• Франчайз эзэмшигчийн үйл ажиллагааны аргыг ашиглаж бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ зах зээлд гаргах эрхтэй франчайз хүлээн авагч
• Франчайз хүлээн авагч нь франчайз эзэмшигчдээ төлбөр төлөх үүрэгтэй
• Франчайз эзэмшигч нь франчайз хүлээн авагчдаа тусламж үзүүлэх эрх үүрэгтэй байдаг.
Франчайз хэмээх үг нь утгын хувьд дундад зууны үеийн Францын „chartres de franchise” гэгдэх зөвшөөрлийн бичгээс гаралтай бөгөөд энгийн утгаараа франчайзинг нь нэг талаас франчайз эзэмшигч (franchisor) нөгөө талаас франчайз хүлээн авагч (franchisee) хоёрын хооронд үүссэн худалдааны гэрээ юм.

Франчайзын давуу тал:
• Франчайз эзэмшсэнээр өөрийнхөө төлөө бизнес хийхийг зөвшөөрөх боловч зөвхөн өөрөө хийдэггүй.
• Франчайз нь франчайз хүлээн авагчдийг бизнесийн үйл ажиллагаагаа явуулахад нь тодорхой хэмжээний бие даасан байдлыг олгодог.
• Франчайз нь брэнд нэрээрээ дэлхий дахинд танил болсон бүтээгдэхүүнийг санал болгодог учраас франчайз хүлээн авагч нь хэрэглэгчдийн анхаарлыг татахад хугацаа зарцуулах шаардлагагүй.
• Та баталгаатай бүтээгдэхүүн болон аргуудыг авч ашиглах учраас франчайз таны бизнесийн амжилттай байдлыг нэмэгдүүлэх болно.
• Тодорхой чанарын түвшин, тогтвортой байдлыг франчайзын гэрээнд нарийн тусгасан байдаг учраас үүгээрээ франчайз хэрэглэгчдийг татдаг байна.
• Франчайз бизнесээ эхлүүлж байгаа хүмүүст тусламж дэмжлэг санал болгодог:
• байрлалын сонголт
• зураг эскиз, барилга байгууламж
• санхүүжилт (зарим тохиолдолд)
• сургалт
• бизнесээ амжилттай эхлүүлэх хөтөлбөр
• Франчайз байнгын тусламж дэмжлэг үзүүлдэг:
• сургалт
• үндэстэний болон орон нутгийн зар суртчилгаа
• ажиллах журам, үйл ажиллагааны тусламж
• байнгын хяналт, удирдлагын дэмжлэг
• боломжоо ашиглах болон бөөнөөр худалдан авалт хийх (зарим тохиолдолд)
Сул тал:

• Франчайз хүлээн авагч бүрэн бие дааж ажилладаггүй. Франчайзын гэрээнд франчайз эзэмшигчийн заасан журам, хязгаарлалтын дагуу бизнесийн үйл ажиллагаагаа явуулахыг франчайз хүлээн авагчаас шаарддаг. Эдгээр хязгаарлалтанд санал болгосон бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ, үнэ, газар зүйн байрлал зэргийг үргэлж багтааж байдаг. Зарим хүмүүсийн хувьд энэ бүхэн франчайз хүлээн авагч болсны хамгийн ноцтой сул тал болдог байна.
• Франчайз эзэмшигч франчайзын эхний төлбөрөөс гадна тогтмол төлж байх патентийн төлбөр, зар суртчилгааны зардлыг төлөх ёстой.
• Франчайз хүлээн авагч франчайз эзэмшигчийн тавьсан хязгаарлалт болон тусламж дэмжлэгийг тэнцвэртэй байлгахын тулд бизнесээ удирдах өөрийн чадварт анхааралтай хандах хэрэгтэй.
• Бусад франчайз хүлээн авагчид нь муу ажиллах эсвэл франчайз эзэмшигч урьдаас асуудлыг харж чадаагүйгээс нийт системд муугаар нөлөөлж, сүйрэлд оруулж болно.
• Франчайзын гэрээний хугацаа үргэлж хязгаартай бөгөөд франчайз хүлээн авагч дуусгавар болгох хугацааг хэлж чадахгүй.